Vitale Substanties

Het woord “substantie” impliceert volgens de natuurwetenschap “materie”.
In de TCM is er geen sprake van uitsluitend materie of uitsluitend energie. Men kan hooguit spreken van meer of minder materieel of meer of minder energetisch. 
Vertaald naar de begrippen structuur (d.w.z materie) en functie (d.w.z energie) kan gesteld worden dat TCM structuur en functie beide beschouwt als manifestaties van energie in wisselende dichtheidsgraden.
In deze zin is:

•  structuur = meer gecondenseerde energie
•  functie = minder gecondenseerde energie

Hetzelfde geldt voor de basissubstanties (fundamentele substanties), die allen een verschillende graad van structuur en functie vertonen, variërend van materieel tot immaterieel.
De volgende fundamentele substanties worden onderscheidden:

1. Qi
2. Jing
3. Shen*
4. Xue
5. Jin Ye

Als tekst waarop de lessen en tentamens gebaseerd zijn verwijzen we je naar de hoofdstuk 3 uit Grondslagen van de Chinese Geneeskunde van Giovanni Maciocia. Als aanvulling hierop vind je in dit hoofdstuk enkele schema’s, aanvullingen en toelichtingen. De Shen komt wel uitgebreider aan de orde omdat dat begrip in het
boek van Maciocia niet afzonderlijk behandeld wordt. 

Qi

Verschillende vormen van Qi

• Gu Qi → Qi onttrokken aan voedsel en drank
• De letterlijke vertaling is "Graan Qi" of "Qi uit voeding". Het betreft de nutriënten die onder invloed van de functies van maag en milt aan voedsel en drank worden onttrokken. De maag-Qi draagt zorg voor ontvangst en vertering enerzijds en transport van de onbruikbare resten naar de darmen anderzijds. De milt-Qi destilleert de nutriënten en transformeert deze in Gu Qi, om deze Gu Qi vervolgens aan te bieden aan de long. De Gu Qi is de eerste fase in de productie van de algemene lichaams-Qi (Zhen-Qi).
• Qing Qi → Qi onttrokken aan de lucht Door middel van haar respiratiefunctie onttrekken de longen de essenties aan de ingeademde lucht. Het eindproduct van deze transformatie heet Qing Qi.
• Zong Qi → Qi die zich verzamelt in de thorax In de Longen vindt de vermenging plaats van de Gu Qi en de Qing Qi, met als eindresultaat de Zong Qi. Deze Zong Qi wordt opgeslagen in de thorax en heeft als voornaamste functie het voeden van longen en hart, wat neerkomt op:

1. stimuleren van de respiratiefunctie van de longen
2. stimuleren van de circulatoire functie van het hart

Hierdoor kun je een indruk aangaande de toestand van de Zong Qi verkrijgen door de beoordeling van:

1. de respiratie
2. de kracht van de stem en het spraakgebruik
3. de distributie van bloed naar de extremiteiten en periferie

• Zhen Qi → ware Qi
• Zong Qi wordt getransformeerd in Zhen Qi onder invloed van de katalyserende activiteit van de Yuan Qi.
• Zhen Qi is het laatste stadium in de transformatie van voedsel, drank en zuurstof naar de vorm van Qi die direct door het organisme kan worden gebruikt. Het is de nog ongedifferentieerde vorm van lichaams-Qi, die op weg door het organisme haar specifieke werkingsgebieden opzoekt, haar specifieke vorm aanneemt en functies gaat uitvoeren. Ze wordt het lichaam aangeboden door de longen en via de Jing Luo in circulatie gebracht. Ze splitst zich gelijk in twee vormen van Qi:

1. Ying Qi
2. Wei Qi

• Ying Qi → voedende Qi

De functie van Ying Qi is het voeden van het gehele organisme.
Ying Qi heeft een intieme verwantschap met het bloed, in die zin dat Ying Qi
circuleert in de meridianen en de bloedvaten. Ying Qi manifesteert zich in het bloed
en beweegt met het bloed door de bloedvaten.
Ying Qi ondersteunt o.a. de omzetting van voedingsessenties in bloed. Samenvattend zou je kunnen stellen dat Ying Qi de productie van bloed ondersteunt, met het bloed circuleert en vooral een voedende functie heeft voor het gehele organisme. Ying Qi verspreidt zich via meridianen en bloedvaten.

• Wei Qi → beschermende Qi

Dit is het gedeelte van de Zhen Qi dat buiten de meridianen en bloedvaten
circuleert en dat verantwoordelijk is voor de verdediging van het organisme tegen
pathogene factoren van externe oorsprong. Daarom circuleert deze vorm van Qi buiten de Jing Luo tussen huid en spieren in de buitenste lagen van het lichaam.
Tevens is ze verantwoordelijk voor de uitdrijving van de pathogene factoren,
wanneer deze het organisme zijn binnengedrongen. Daartoe circuleert ze in de
thoracale en de abdominale holtes.
De Wei Qi dient in staat te zijn rigoureus, snel en krachtig te reageren, terwijl ze
voornamelijk in de periferie opereert. Daardoor is ze een yang energie, in vergelijking met de Ying Qi, die meer binnenin circuleert en een voedende functie heeft, wat correspondeert met een yin energie.

• Jing Luo Zhi Qi → meridiaan Qi

De TCM onderscheidt naast de circulatie van bloed, lymfe en neurale vloeistoffen
een vierde circulatienetwerk, dat van de meridianen en collateralen. De Qi die door de meridianen stroomt, is de Ying Qi, het voedende deel van de Zhen Qi. De functie van de meridianen is het op elkaar afstemmen van de Zang Fu activiteiten en de rest van het organisme, zodat er een functionele integratie mogelijk is.
Het deel van de Zhen Qi dat door de meridianen circuleert en bovenstaande functie
heeft, heet de Jing Luo Zhi Qi.

• Zang Fu Qi → orgaan Qi

De orgaan Qi is de weergave van alle functies van de organen binnen het concept
van de TCM. Omdat ieder orgaan een eigen set functies heeft, heeft ieder orgaan
ook een eigen orgaan Qi.

• Yuan Qi → originele Qi

De Yuan Qi is de "geactiveerde" vorm van de Jing. Als zodanig is de Yuan Qi het Qi
aspect van de Jing. Voor een bespreking van de relatie tussen Jing en Yuan Qi en
van de oorsprong van de Yuan Qi is inzicht in de oorsprong, aard en functie van de
Jing noodzakelijk. Derhalve wordt hier volstaan met het definiëren van de functies
van de Yuan Qi:

#katalysatorfunctie
Yuan Qi katalyseert alle bewegingen en transformaties in het organisme en vormt
de dynamische kracht, die aan de basis van deze processen ligt.

#Yuan Qi is de basis voor de energie van de nieren Alle functionele activiteiten van de nieren zijn afhankelijk van de Yuan Qi. Omdat we hier spreken over yang aspecten, kan gesteld worden dat Yuan Qi mede aan de basis staat voor de warmte, die noodzakelijk is om het functioneren van het hele organisme mogelijk te maken.

• Zheng Qi
  → anti-pathogene Qi
  Deze term definieert het totaal aan functies van het organisme dat dient als
  intrinsieke dynamische kracht ter instandhouding van het dynamisch evenwicht met de buitenwereld in relatie tot alle vormen van pathogene Qi.
  
  
• Jing

de prenatale Jing Schema oorsprong prenatale Jing。

de postnatale Jing
Su Wen: "Jing, die het individu tijdens zijn leven verwerft, wordt tot Jing van de organen en ingewanden. Het surplus dat overblijft, voedt en ververst het aangeboren Jing,
dat in de nieren wordt opgeslagen".
Relatie prenatale en postnatale Jing
De erfelijke essentie heeft de postnatale Jing nodig om tot volledige expressie te komen. Met andere woorden: wat erfelijk aanwezig is, kan pas vorm en functie krijgen, wanneer het van voeding wordt voorzien door de postnatale Jing. Bovendien bepalen de kwaliteit en de kwantiteit van de verworven Jing hoe snel de aangeboren Jing aangesproken en verbruikt wordt. Anderzijds kan de postnatale Jing alleen worden geproduceerd met
behulp van de yuan qi die zijn oorsprong heeft in de aangeboren Jing. Een en ander wordt zichtbaar gemaakt in onderstaand schema van de productie van postnatale Jing.

Jing: spirituele transformatie en zingeving
In de Chinese benadering van de werkelijkheid bestaan er geen grenzen tussen religie, zingeving, medische wetenschap en filosofie, zoals dat in onze westerse traditie het geval is. Het conserveren van de Jing en daarmee streven naar een lang en gezond leven is daardoor in de Chinese geneeskunde geen doel op zich. Dit streven is er namelijk op gericht gedurende ons leven inzicht en wijsheid te vergaren. Het levensproces kan gezien worden als een transformatieproces van Jing naar inzicht en wijsheid. Deze transformatie verloopt optimaal als wij onze Jing zo goed mogelijk conserveren en dus gezond eten, matig en bescheiden zijn, qi gong en tai chi beoefenen,
etc. De wijsheid die een mens in zijn leven vergaart, is ook de reden dat ouderen in de Chinese cultuur met veel respect behandeld wordt. In hen komt de potentiele schat, die wij nog als Jing bij ons dragen, tot uitdrukking in hun levenservaring, inzicht en wijsheid.

• Shen*
  Shen* wordt in de meeste Engelstalige teksten vertaald als spirit. Maar voor de vertaling van het begrip Shen* geldt hetzelfde als voor de vertaling van het begrip Qi, dat de betekenis afhankelijk is van de context waarin het gebruikt wordt. Shen* kan het best worden omschreven als het geestelijk bewustzijn van de mens. Ze wordt geassocieerd met de drijvende kracht achter de persoonlijkheid, waardoor deze in staat is te denken, te reflecteren, te onderscheiden, te inspireren en te bezielen zodat bewuste en gepaste beslissingen kunnen worden genomen en uitgevoerd. Medisch gezien weerspiegelt een harmonieuze Shen* zich in "helderheid van geest", waardoor lichaam en bewustzijn vitaal kunnen zijn.
  
  

oorsprong van Shen*
De oorsprong van de Shen* kan worden vergeleken met de oorsprong van de Jing.
a) prenatale Shen*
als erfelijk substraat doorgegeven aan het kind tijdens de conceptie
b) postnatale Shen*
als resultaat van interactie van Jing en Qi 

Prenatale en postnatale Shen* vormen samen de totale Shen* van het organisme.

uitingen van een harmonieuze Shen*

 een heldere blik, met glanzende, levendige ogen

 krachtige, heldere stem met adequate verbale communicatie

 helder bewustzijn

 adequate cognitieve mentale activiteit

 kalme persoonlijkheid

Als fundamentele substantie functioneert de Shen* als integraal deel binnen de functionele samenhang van alle substanties. Als zodanig heeft de Shen* ook een materieel aspect. Echter, in relatie tot Jing en Qi kan gesteld worden dat:

1. Jing = de relatief meest gecondenseerde vorm van Qi
2. Qi = meer verdund en minder gematerialiseerd.
3. Shen* = meest verdunde vorm van Qi, vrijwel geheel bestaande uit energie

Als zodanig representeren ze alledrie verschillende dichtheidsgraden van Qi. Omdat Shen* ijl en verdund is en vrijwel immaterieel correspondeert ze met Yang en de Vuur Fase en het eraan gerelateerde orgaan hart. Jing, Qi en Shen* vertonen weliswaar verschillende karakteristieken, maar ze vormen toch een ondeelbaar geheel. Dit geheel komt tot uitdrukking in het concept San Bao, de drie schatten Jing, Qi en Shen*. Ze vormen de drie meest vitale fundamentele substanties, die het organisme fysiek en psychisch vorm en functie verlenen.

Jing en Qi vormen samen de materiele grondslag en energiebron voor de Shen*. Shen* draagt zorg voor harmonieus verlopende transformatieprocessen in het lichaam en daarmee voor een harmonieuze transformatie van Jing en Qi. In onderstaand figuur is schematisch weergegeven hoe de drie-eenheid Jing, Qi en Shen* integreert in het
organisme.

hieruit blijkt dat een harmonieuze Shen* met hart als verblijfplaats, afhankelijk is;
 van een gezonde hoeveelheid en kwaliteit Jing, die in de nieren ligt opgeslagen
 van Qi die geproduceerd wordt door de functie van milt en maag
De drie schatten van Jing, Qi en Shen* representeren op deze wijze het concept "Hemel-Mens-Aarde", dat ten grondslag ligt aan de interpretatie van het universum door de TCM, waarbinnen de mens als microkosmos een afspiegeling is van de macrokosmos

• Jin Ye
  Jin Ye betekent lichaamsvloeistoffen. Lichaamsvloeistoffen worden in TCM onderscheiden in:
  a) Jin = een verdunde, lichte, heldere fractie, te vergelijken met mist of damp.
  b) Ye = een meer geconcentreerde, verdichte, zwaardere fractie, te vergelijken met vloeistof.
  zuiveringsprocessen
  1. het eerste zuiveringsproces (Mg);
  Vloeistoffen komen de maag binnen, waar ze worden gescheiden in nuttige vloeistoffen en afvalstoffen. De Milt stuurt de zuivere fractie omhoog naar de Long.
  2. het tweede zuiveringsproces (Du);
  De "afval"fractie van de vloeistoffen gaat onder invloed van de dalende maag-Qi naar de dunne darm voor een tweede zuiveringsproces. In de dunne darm worden de vloeistoffen andermaal gesplitst in een gezuiverd deel en een ongezuiverd deel. Het gezuiverde deel gaat naar de blaas en het ongezuiverde deel gaat naar de dikke darm.
  3. het derde zuiveringsproces vindt plaats in de blaas (Bl);
   Het zuivere deel hiervan wordt richting externe lichaamslagen getransporteerd, waar het als zweet wordt uitgescheiden.
   Het onzuivere deel beweegt naar omlaag vanuit de blaas en wordt omgezet in urine. De zuivering en transformatie in de blaas geschiedt onder invloed van Yang Qi die door de nieren wordt aangeleverd. In de dikke darm vindt een reabsorptie plaats van een deel van de onzuivere vloeistoffen, met als gevolg dat de feces indikken. Het onzuivere restant wordt via de ontlasting uitgescheiden.

Samenvattend vinden er drie zuiveringprocessen plaats:
1. in de maag
2. in de dunne darm
3. in de blaas
De gezuiverde, nuttige Jin Ye worden steeds omhoog gestuwd of naar de periferie, terwijl de ongezuiverde fractie telkens omlaag wordt bewogen. Als centraal orgaan in deze zuiveringsprocessen en de ermee samenhangende stijgende en spreidende
respectievelijk dalende en stijgende bewegingen, speelt de milt een cruciale controlerende rol.

Samenvatting
In dit hoofdstuk werden de basissubstanties besproken voor wat betreft hun oorsprong, vorming en functie. Daarnaast werd aangegeven welke rol verschillende Zang Fu bij deze processen vervullen. Ten aanzien van de verschillende vormen van Qi is het belangrijk om te beseffen dat deze benoemd worden naar locatie, vorm en functie. Analoog aan elektrische energie, waarvan we ook verschillende vormen kennen,
zoals gelijkstroom, wisselstroom, zwakstroom, sterkstroom etc. De begrippen Jing, Qi en Shen* worden besproken in engere zin, binnen de context van het organisme.
Het zal de student duidelijk zijn geworden dat het concept Xue een ruimere betekenis heeft dan “bloed” in de reguliere geneeskunde. In het volgende hoofdstuk wordt de functionele samenhang tussen de basissubstanties duidelijk gemaakt.

De rol van Vitale substanties Jing, Qì, Xuè en Jīn-Yè
In de TCM bestaat het lichaam uit basis substanties. In hoofdstuk 3 van de Grondslagen van de Chinese geneeskunde geeft
Maciocia aan:
Deze substanties manifesteren zich in verschillende gradaties van substantialiteit, waarbij sommige erg ijl en sommige volledig materieel zijn. Samen omvatten ze het oud Chinees standpunt van lichaam en geest. Lichaam en geest worden niet gezien als een
(complex) mechanisme maar als een maalstroom van energie en vitale substanties die, d.m.v. hun interactie een organisme vormen. De basis voor alle vitale substanties is Qì: alle andere vitale substanties zijn slechts manifestaties van het Qì in verschillende graden van ‘materialiteit’, en variëren van volledig materieel, zoals organische vloeistoffen, tot volledig  immaterieel zoals de Shén (geest).
.
Uit het voorafgaande kunnen we opmaken dat alle vitale substanties, Qì als basis hebben. Niet alleen de 4 Qì/energie, Xuè/Bloed, Jῑng en Jīn-Yè/organische vloeistoffen, maar dus ook de Shén en dat maakt weer het magische getal 5. De verschillende substanties laten we de revue even passeren.

Jῑng
Jῑng wordt doorgaans vertaald als essentie en wordt in 3 verschillende contexten genoemd meldt Maciocia. De Xiᾱn Tiᾱn Zhῑ Jῑng of voorhemelse Jῑng, de Hou Tiᾱn Zhῑ Jῑng of na hemelse Jῑng en Het Jῑng of nier Jῑng.

a. De voorhemelse Jῑng is de soort Qì waar ik het in het begin over had, nl. de energie die je van je ouders mee krijgt op het moment dat de conceptie plaats vindt. De levensenergie die als voorhemels wordt beschouwd, dus voordat je ‘bestond’. Het resideert in je nieren. Het is die spaarrekening die je aanspreekt als je gewone rekening, of wel je na hemelse Jῑng, op raakt. Het is heel belangrijk dat je die voorhemelse Jῑng c.q. spaarrekening zo weinig mogelijk aanspreekt want je kunt deze spaarrekening niet meer aanvullen je kunt er alleen zuinig op zijn door in balans te leven. Maciocia meldt in het hoofdstuk over vitale energieën:
De beste manier om iemands voorhemelse Jῑng positief te beïnvloeden is door te streven naar een balans in activiteiten van het leven. Balans tussen werken en rust, gematigde seksuele activiteit en een uitgebalanceerd dieet. Elke onregelmatigheid of exces in deze sferen geeft aanleiding tot een vermindering van het voorhemelse Jῑng.

b. De na hemelse Jῑng kun je wel aanvullen. Die vul je aan met de voeding die je tot je neemt. Een citaat uit de ‘Golden Mirror of Medical Collections die Maciocia aanhaalt luidt:
Het voorhemelse Jῑng ontspringt uit ouders, het na hemelse Jῑng ontspringt uit voedsel. En vervolgt: Het geheel van geraffineerde en geëxtraheerde essenties van het voedsel staat bekend als het na hemelse jing. Omdat de maag en de milt verantwoordelijk zijn voor het verteren van voedsel en voor transport en transformatie van voedselessenties die uiteindelijk tot de productie van het Qì leiden is het nahemelse Jῑng nauw gerelateerd aan maag en milt. 12 De na hemelse Qì wordt dus verwerkt door de maag en milt uit voedsel dat je eet.

c. De nier Jῑng is onderdeel van voor- en na hemelse Jῑng dat wordt opgeslagen in de nier. Het bepaalt mede de constitutie van een persoon. De nier Jῑng is vloeibaar, stroomt door het lichaam en zorgt voor groei van het hele lichaam en alles waar het uit bestaat, als basis voor de bouwstoffen, de voortplanting/vruchtbaarheid van de mens en ontwikkeling van de diverse stadia van het leven, waarvan in de Su Wen in hoofdstuk 1 een overzicht wordt gegeven. Voor vrouwen zijn die stadia verdeeld per 7 jaar en bij mannen per 8 jaar (zie bijlage 5). Het betreft een overzicht van de belangrijke veranderingen in het lichaam, de opbloei, hoogtepunt en aftakeling van de mens. Ook
wordt het gezien als een deel van het Yῑnne gedeelte van de nier, dat samen met het nier Yáng het nier Qì of Yuán Qì voortbrengt, dat gekoppeld is aan Mìng Mén. Deze Mìng Mén is verbonden aan Yuán Qì die de Jῑng is die zich als Qì manifesteert in het lichaam. Als deze Yuán Qì goed is, kunnen je organen goed hun functie uitoefenen. Je milt kan dan bijvoorbeeld ook beter zijn functie , zijnde transformatie en transport (Yùn Huà) uit oefenen. Hierdoor worden er meer, door het lichaam benodigde, voedingsmiddelen uit het voedsel geëxtraheerd. Het lichaam wordt dus beter gevoed en is beter in staat is zich te beschermen tegen aanvallen van buitenaf. 

Qì
We hebben het gehad over het Yῑn en Yáng principe en de 5 elementen cycli, waarbij we het hebben gehad over energie.
Maar wat wordt daaronder verstaan in de TCM? Maciocia geeft het volgende aan:
Het Qì zou men kunnen vertalen als energie, materiele kracht, materie, ether, materie-energie, vitale kracht, levenskracht en dynamische kracht. De reden dat het zo moeilijk is om het woord Qì correct te vertalen, ligt in de beweeglijke natuur van het Qì, dat verschillende manifestaties kan aannemen en verschillende substanties kan zijn in verschillende situaties. De manier waarop Qì vertaald wordt, hangt ook af van het standpunt.

Alles in deze wereld bestaat uit Qì. Het is levenskracht maar het is ook een substantie. De dichtheid van de Qì bepaalt wat voor soort Qì er wordt bedoeld. Een steen bestaat uit Qì van een hele dichte substantie. Het menselijk lichaam bestaat ook uit verschillende soorten Qì. De lucht die je inademt valt ook onder Qì maar is voor het blote oog onzichtbaar en veel ‘dunner’. De Chinezen noemen de ingeademde lucht Kõng Qì.

Een appel, brood of vlees bestaat ook uit Qì. Als je dit voedsel eet, wordt deze in je milt omgezet in Gῠ Qì. Samen met de bovengenoemde Kõng Qì vormt dit de Zõng Qì ook wel Qì van de borst genoemd. Deze is verantwoordelijk voor het voeden van het hart en de long. Het bevordert de longfunctie en helpt het hart het bloed door het hele lichaam te transporteren. Ook heeft deze Qì invloed op de spraak en de sterkte van de stem.

Deze Zõng Qì wordt onder leiding van de eerdergenoemde Yuán Qì omgezet in Zhḕn Qì. Zoals een computerprogramma zoals DOS bijvoorbeeld nodig is om de brei van informatie en handelingen op het toetsenbord te vertalen/om te zetten in letters die wij kunnen lezen op het beeldscherm, heeft het lichaam de zogenaamde Yuán Qì nodig om de Zõng Qì om te zetten/transformeren in Zhḕn Qì. Zhḕn Qì is Qì dat ons lichaam kan gebruiken, c.q. kan opnemen en kan transporteren naar de plekken van ons lichaam waar die Qì ingezet kan worden om te voeden, te beschermen, te bevochtigen en te verwarmen wat, samen met transformeren, transporteren, vasthouden en stijgen, de basisfunctie is van Qì. Qì is ook het Yánge gedeelte van bloed. Deze Zhḕn Qì wordt op haar beurt omgezet in Yíng Qì en Wèi Qì.

Yíng Qì, is voedende Qì. Het verblijft in het interne van het lichaam en voedt de interne organen, maar is ook onderdeel van bloed en het stroomt door de meridianen. Maciocia citeert uit de Su Wen in hoofdstuk 43: water, het reguleert de 5 Yῑn organen, het bevochtigt de 6 Yángorganen, het Xuè Xuè wordt in de TCM wel vertaald als het Yῑnne gedeelte van bloed. Het bloed wordt gevormd door de eerder genoemde Gῠ Qì van de maag en milt, die met behulp van de Long Qì naar het hart wordt getransporteerd. Onder invloed van de eerdergenoemde Yuán Qì uit de nieren en met de toevoeging van SuῘ of merg uit de nier jing, ontstaat Xuè. Xuè heeft de functie om het lichaam te voeden en te bevochtigen. Maar dat is nog niet alles. Bloed huist ook de Shén ofwel de geest.
Maciocia citeert de Nei Jῑng Su Wen:
Het bloed is de geest van de mens…. Als het bloed in harmonie is heeft de geest een woonplaats. 
De shén/geest kan dus verstoord raken als het bloed niet voldoende ‘vol’ is. Leegte van het bloed kan in dit geval o.a. rusteloosheid, angstgevoelens, irritatie en ontevredenheid veroorzaken. Ook kan het slapeloosheid veroorzaken doordat bloed de materiele basis is voor de geest. Als de geest geen materiele basis heeft gaat de geest ‘zweven’, Qì kan niet dalen en blijft te veel in het bovenste gedeelte van het lichaam in plaats van dat het naar de lever stroomt alwaar het gerevitaliseerd wordt. Als Xuè deficiënt is voedt dat dus onvoldoende de organen en de verschillende meridiaanstelsels. Hierdoor zal het lichaam minder goed functioneren en zal het kwetsbaarder zijn voor aanvallen of blessures van buitenaf. stroomt in de bloedvaten en in de bovenste en onderste meridianen en is verbonden met de 5 Yῑn en de 6 Yáng organen. Wèi Qì, is defensieve of beschermende Qì Het verkeert aan de buitenkant (Yáng) van het lichaam of wel onder de Pí Bu ofwel huidzones en tussen de Jīng Jīng ofwel de spieren en pezen. De Wèi Qì beschermt het lichaam tegen aanvallen van buitenaf (lees EPF). Maciocia citeert de Su Wen die deze Qì soorten beschrijft in hoofdstuk 43 als volgt: Het Wèi Qì wordt afgeleid van het grovere deel van het voedsel en het water, het is ontastbaar en kan daarom niet de meridianen binnentreden. Het circuleert daarom onder de huid tussen de spieren, het bevochtigt de membranen en verspreidt zich over de borst en de buik. De Wèi Qì verwarmt de spieren, vult de huid, dringt de ruimte tussen de spieren en de huid binnen en opent de poriën. Belangrijk is te weten dat het openen en sluiten van de poriën valt onder de verantwoordelijkheid van de Long.

Relatie Qì en Xuè
Xuè is de moeder van Qì, Qì beveelt het Xuè. Ze zijn onafscheidelijk van elkaar. Als er geen Qì is ontstaat er geen Xuè en kan Xuè niet door het lichaam circuleren, waardoor stagnatie en dus pijn ontstaat. Als er geen Xuè is worden de organen niet gevoed waardoor die niet kunnen functioneren en waardoor de Gῠ Qì niet omgezet kan worden in door het lichaam op te nemen Qì. 
Over de betekenis van goede doorstroming van bloed en Qì lees je in de Su Wen:
Alle aandoeningen kun je aan bloed en Qì toeschrijven, die niet door de valleien van meridianen stromen en in de holten van energiepunten aankomen. Ziekteverwekkende wind krijgt dan gelegenheid het lichaam binnen te dringen en veroorzaakt bi of obstructiesyndroom en spasmen. In het lichaam stroomt door twaalf ruimten tussen de spieren energie. In een groot aantal kleine ruimten tussen die twaalf ruimten zijn er veel kleine knooppunten van energie, waartoe men echter niet de twaalf shῡ of stroompunten rekent. Die knooppunten zijn plaatsen waar het Wèi of verdedigende Qì zich verzamelt om het lichaam te beschermen. Tegelijkertijd zijn deze plaatsen ook de deuren en ramen, waardoor ziekteverwekkende wind of ander ziekteverwekkers kunnen binnenkomen.

Jῑn Yè
Jῑn Yè ofwel lichaamsvloeistof is het getransformeerde vocht dat men binnen krijgt door voedsel en drank. Het heeft als functie het bevochtigen en voeden van het lichaam. Het bestaat uit het dunne heldere gedeelte Jῑn, dat ook in de bloedstroom mee stroomt en dat samen met het Wèi Qì (defensieve Qì) circuleert in het Yánge gedeelte van het lichaam (de buitenste laag), dus tussen de spieren en de huid ook wel Cou Li genoemd. Ook de vloeistoffen zweet, traanvocht en slijm behoren tot deze Jῑn. Yè is een dik en troebel deel van deze lichaamsvloeistoffen. Het stroomt samen met het Ying Qì in het Yῑnne (binnenste) deel van het lichaam en bevochtigt de organen, de Nᾰo ofwelhersenen, het merg en de gewrichten. Maciocia citeert uit de Ling Shu Jing hst. 30:
De organische vloeistoffen, die gedisperseerd worden in de ruimte tussen de huid en de spieren en naar buiten komen als zweet, zijn het lichaamsvocht (Jῑn) .. Als het voedsel het lichaam binnenkomt en er is voldoende Qì,stromen de organische vloeistoffen
tot de botten, zodat deze kunnen buigen, tot de hersenen en het merg, die dan goed geïrrigeerd en getonifieerd worden (Yè) Uit bovenstaande kun je opmaken dat de vitale substanties van essentieel belang zijn voor het goed functioneren van alle processen in het lichaam. Is een van hen of meerdere niet in voldoende mate aanwezig, dan beïnvloedt dat de algehele gesteldheid en balans in het lichaam. Hierdoor kunnen leegtes of stagnaties ontstaan die op hun beurt weer aanvallen van EPF’s ruimte geven en pijn kunnen veroorzaken. Ook de gewrichten worden minder goed gesmeerd, wat kan betekenen dat deze minder mobiel worden. De Jing, Qì, Xuè en Jīn-Yè worden geproduceerd door de organen. Elk orgaan heeft een eigen relatie met deze substanties. In Maciocia staat een voorbeeld. Het Hart regeer het bloed; De Lever slaat het bloed op; De Long regeert het Qì en heeft invloed op de organische vloeistoffen; De Milt regeert Gῠ Qì, houdt het bloed vast en beïnvloedt de organische vloeistoffen; De Nier slaat het Jῑng op en heeft invloed op de organische vloeistoffen. Om dit duidelijker te krijgen bespreken we hierna de rol van de verschillende organen.

De vijf elementen

Een belangrijk principe in de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) is de leer van de vijf elementen. Ook hierbij is het uitgangspunt dat alles in beweging is en elkaar beïnvloedt. Dat is terug te zien in het ritme van dag en nacht, van de seizoenen en het functioneren van de mens. Volgens het traditionele Chinese denken zijn er vijf seizoenen. Het vijfde seizoen is wat wij de nazomer noemen. Elk seizoen is verbonden met een element. De elementen zijn Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. De verbinding tussen de seizoenen en de elementen is als volgt:
De lente hoort bij Hout
Is Yang: de natuur wordt wakker, de energie is naar buiten gericht.
De zomer hoort bij het Vuurelement
Is Yang: de natuur staat in volle bloei, explosieve energie.
De nazomer is verbonden met Aarde
Is zowel Yin als Yang: de oogsttijd; de natuur beleeft een laatste bloeitijd maar bereidt zich ook voor op de inkeer van de herfst, balancerende energie.
De herfst hoort bij Metaal
Is Yin: de natuur keert naar binnen, de energie is naar binnen gericht.
De winter tenslotte is verbonden met Water
Is Yin: de natuur is in rust, geconcentreerde energie.
Organen
Behalve met de seizoenen corresponderen de elementen ook met de organen in het lichaam.
Hebt u het Hart op de tong?
Of misschien hebt u iets op uw Lever?
Kunt u vol Vuur ergens over praten?
Deze Nederlandse uitdrukkingen lijken rechtstreeks ontleend te zijn aan de Chinese elementenleer. Hoe passen de organen nu in de elementenleer? Een voorbeeld: iemand met een ochtendhumeur komt ’s ochtends moeizaam op gang en is dan snel prikkelbaar. De energie van de ochtend hoort bij het element Hout. De emotie die bij Hout hoort, is boosheid. Het orgaan dat daarbij hoort is de Lever. Door de energie van de Lever te stimuleren herstelt het evenwicht en neemt de levensenergie toe. Het ochtendhumeur verdwijnt omdat het opstaan geen moeite meer kost. De kans is groot dat daardoor de kijk op het leven ook blijmoediger wordt. Binnen de Traditionele Chinese Geneeskunde is de Lever een belangrijk orgaan omdat hij het stromen en verspreiden van de levensenergie regelt. Hij is verantwoordelijk voor de planning en organisatie in het lichaam. Verstoringen van de leverenergie hebben een grote invloed op ons leven. Immers, emoties als woede en irritatie verminderen danig onze levensvreugde. Daarom zal de acupuncturist altijd met aandacht het functioneren van de Lever onderzoeken.
Evenwicht
Elke verandering van de natuurlijke cyclus binnen of buiten het lichaam roept een reactie op. Die reactie is bedoeld om het evenwicht te herstellen. Verschijnselen als voorjaarsmoeheid en winterdepressie zijn het gevolg van verstoringen in de natuurlijke cyclus. De vijf elementen zien we ook terug in emoties, smaken, kleuren, klimaten, enzovoort.